Obrazem "Wenus w towarzystwie nimf i kupidynów" z 1633 roku malarz Francesco Albani łączy chrześcijańskie tradycje renesansu, konceptualne odniesienie do odrodzenia, z klasycystycznymi poglądami greckiej i rzymskiej historii sztuki i mitologii. Szkoła Bolońska, styl włoskiego malarstwa z głównym naciskiem na klasycyzm i jego erotyczne do idyllicznej różnorodności postaci i form, tworzy wiodącą koncepcję malarstwa. W tym świetle dobór postaci w obrazie wydaje się radosny i poetycki, przepojony naturalnym spokojem i wdziękiem. Jeśli chodzi o dobór kolorów, z drugiej strony, obraz przemawia z kontekstu renesansu i jego kolorystycznego efektu. Przyjrzyjmy się jednak bliżej obrazowi.

Po pierwsze, jeśli chodzi o tytuł obrazu, to mieści się on w granicach przedstawionej figuratywności. Wenus, rzymska bogini miłości i erotycznego pożądania, leży obnażona i półnaga na czerwonym fotelu lub kanapie przypominającym tron. Układ perspektywy centralnej dopełnia delikatna tkanina z ciężkiego brokatu, a jej współczesną sylwetkę podkreśla panujący ideał piękna. W jej najbliższym otoczeniu znajdują się kupidyny, czyli uskrzydlone wielokrotne przedstawienia boga miłości Erosa, który jako uosobienie erotycznych pragnień nosi również przydomek Kupidyna. Podobnie jak Kupidyn w mitologii rzymskiej, Eros również nosi przy sobie kołczan strzał, które po wystrzeleniu w serce budzą miłość danej osoby. Jego psotny i częściowo chłopięcy wygląd wyraża się konkretnie w zabawie i pod wieloma względami przypomina anielskie przedstawienia z tradycji chrześcijańskiej. Podobnie jak Kupidyn i Eros, Wenus jest rzymskim odpowiednikiem greckiej bogini Afrodyty. Jej stopy są wyciągnięte, a ona jest zajęta pedicurem stóp przez amora. Z kolei trzy nimfy stoją za nią, pielęgnując jej włosy. Jej siostrzany wygląd odpowiada fizjonomii Wenus, która śledzi ich pracę przez lustro umieszczone w jej lewej ręce. Nimfy są stałymi towarzyszkami niektórych bogów, duchów natury i bóstw niższej rangi, które stoją w związku z gajami, łąkami, źródłami, a także innymi naturami. Filigranem jest ich ciało, jak również owinięte w tkaninę, która częściowo lub całkowicie pokrywa ich ciało. Trzech innych amorków stoi i siedzi przy stole po lewej stronie, przy którym podają nimfom ze skrzyni z biżuterią drobne drobiazgi i ozdobne bordiury jako ozdoby dla bogini.

Pod względem krajobrazowym postacie znajdują się w łąkowym zagajniku w stylu południowym, który otaczają liczne drzewa (prawdopodobnie modrzewie i sosny). Z tyłu gęstwina otwiera się i ukazuje górski krajobraz podczas wschodzącego lub zachodzącego słońca. Nieco w cieniu znajdują się więc obszary tylne, których centralnym punktem jest fontanna umieszczona po prawej stronie. Na szczycie fontanny znajduje się rzeźba greckiego boga pasterzy Pana, rogatego hybrydowego stwora noszonego przez młodzieńców. Jako bóg lasu i przyrody leży na ich rękach grając na instrumencie dętym. Jako martwa natura, obok biżuterii dla Wenus, na pierwszym planie znajdują się dwie karafki oraz srebrna misa ze słodkimi przysmakami. Złożone kołczany oraz łuki i strzały małych amorków znajdują się również po lewej stronie, leżąc w trawie. W świetle padającym, pochodzącym z lewego górnego rogu, skóra Wenus i nimf wydaje się niemal biała. W przeciwieństwie do tego otoczenie urzeka czystymi, naturalnymi kolorami, które są oparte na rzeczywistości. Jeśli peleryny nimf w kolorach ochry i brązu wydają się stosunkowo powściągliwe i dyskretne, to tron ze swoim blaskiem w czerwieni nawiązuje do typowej dla renesansowych obrazów religijnej otoczki. Kolor przedstawia tu zarówno Ducha Świętego, jak i krew męczenników. Niebieski, z drugiej strony, w postaci ultramaryny odpowiadał wartości złota i reprezentuje niebiańskie i dominium. W połączeniu z białą skórą bogini, czystość nieskończoności jest ponownie podkreślona.

Oszałamiający kolorystycznie obraz gra na pięknie kobiecego ciała, które może być utożsamiane z wszechogarniającą miłością poprzez boginię Wenus jako symbol kobiecego wdzięku. Figlarność młodzieńczego zauroczenia jest w jej bliskości ograniczana, podobnie jak naturalnie rodzące się pożądanie. Hołd oddawany jest raczej Wenus jako uosobieniu miłości, co rozciąga się na cześć jako matki założycielki. Miłość jest centrum.

---

Wenus z udziałem nimf i amorków · Francesco Albani
Prado, Madrid, Spain / Bridgeman Images